Portal Orzeczeń Sądu Rejonowego w Kolbuszowej

POSTANOWIENIE

Dnia 20 grudnia 2016 r.

Sąd Rejonowy w Kolbuszowej Wydział I Cywilny

w składzie następującym:

Przewodniczący: SSR Jerzy Czownicki

Protokolant: st. sekr. sądowy Bożena Gotkowska

po rozpoznaniu w dniu 15 grudnia 2016 r. w Kolbuszowej

na rozprawie

sprawy z wniosku: W. J. (1), J. Ł. (1), B. B.

przy udziale: E. L., M. B., J. L. (1), S. H., S. L. (1), J. L. (2), S. L. (2), T. L. (1), D. L., T. L., M. L., J. L. (3), K. M. reprezentowanej przez kuratora A. K.

ze skargi E. L. o wznowienie postępowania w sprawie (...)

o stwierdzenie nabycia spadku po W. Ł., H. Ł. i dział spadku po W. Ł. oraz

o zasiedzenie nieruchomości

p o s t a n a w i a

1.  odrzucić skargę o wznowienie postępowania

2.  oddalić wniosek o zasiedzenie nieruchomości

3.  przyznać kuratorowi A. K. kwotę 600,00 zł (sześćset złotych) tytułem wynagrodzenia

4.  ustalić, że strony ponoszą koszty postępowania związane ze swoim udziałem w sprawie we własnym zakresie

Sędzia Sądu Rejonowego

Jerzy Czownicki

Sygn. akt I Ns 4/15

UZASADNIENIE

postanowienia Sądu Rejonowego w Kolbuszowej

z dnia 20 grudnia 2016r.

E. L. reprezentowany przez pełnomocnika – adwokata R. B. – w dniu 20.07.2012r. zażądał wznowienia postępowania w sprawie o dział spadku po H. Ł. i W. Ł. sygn. akt I Ns (...), zakończonego postanowieniem z dnia (...).2007r. oraz wniósł o zabezpieczenie roszczenia.

Uzasadniając powyższe wskazał, iż postanowieniem z dnia 06.08.2007r. sygn. akt I Ns (...) Sąd Rejonowy w Kolbuszowej dokonał działu spadku po W. Ł. i H. Ł., a przedmiotem tego działu były działki nr (...) położone w C.. Podstawą powyższego rozstrzygnięcia było postanowienie uwłaszczeniowe na rzecz W. Ł. w sprawie sygn. akt I Ns (...).

Skarżący zaznaczył, że postanowienie to zostało zmienione postanowieniem z dnia 16.12.2011r., sygn. akt I Ns (...) poprzez ustalenie, że właścicielami w/w wskazanych działek byli J. L. (4) i J. L. (5), wobec czego działki nr (...) nie mogły być przedmiotem działu spadku po W. i H. Ł.. Skarżący zaznaczył, że następcy prawni J. L. (5) i J. Ł. (2) mimo interesu prawnego nie brali udziału w postępowaniu o dział spadku po W. Ł. i H. Ł., co uzasadnia wznowienie postępowania w tej sprawie.

Jako podstawę prawną swojego żądania skarżący wskazał art. 524 § 1 i 2 k.p.c. w zw. z art. 401 pkt 2 k.p.c. i art. 403 § 2 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c., zaznaczając, że wystąpienie ze skargą jest konieczne, bowiem podstawą wpisu do księgi wieczystej i ujawnienia praw W. J. (1) jest wadliwe postanowienie o dział spadku.

Uczestnicy S. L. (2), M. B., M. L., J. L. (3), D. L., T. L. (1), T. L. (2), J. L. (1), S. D., J. L. (2), S. H. poparli skargę E. L. oraz ustanowili pełnomocnika do doręczeń w Polsce w osobie M. W. /k.(...)/.

Na rozprawie w dniu (...)pełnomocnik W. J. (1) wniósł o zwieszenie postępowania z uwagi na toczące się postępowanie pod sygn. akt VI Ns(...) o stwierdzenie nabycia przez zasiedzenie nieruchomości stanowiącej działki nr: (...) na rzecz W. Ł., a także wniósł o oddalenie skargi z uwagi na toczące się postępowanie zasiedzeniowe.

We wniosku złożonym w dniu (...). W. J. (1) domagała się stwierdzenia, że W. Ł. nabył z dniem (...).1980r. jako samoistny posiadacz w dobrej wierze własność nieruchomości położonej w C., o łącznej powierzchni 5,1434 ha, na którą składają się działki nr: (...), dla której Sąd Rejonowy w Kolbuszowej Wydział IV Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą KW nr (...) oraz udzielenia zabezpieczenia roszczenia.

Uzasadniając powyższe wnioskodawczyni wskazała, że w latach 30. XX w. nieruchomość ta została nabyta przez J. L. (6), która następnie przekazała ją swojej synowej J. L. (5). Po II wojnie światowej część rodziny L. wyjechała do (...), a w Polsce została jedynie J. L. (5) i jej dwaj synowie B. L. i E. L., którzy prowadzili gospodarstwo. Razem z nimi zamieszkiwała J. L. (6). W dalszej kolejności wnioskodawczyni podała, że w roku 1957 J. L. (5) również wyjechała wraz z synami do (...), a w Polsce pozostała jedynie J. L. (6). Gospodarstwo zostało wydzierżawione w latach 1957-1963 rodzinie S., a następnie do roku (...) W. M. (1). Wnioskodawczyni powołała się na darowiznę z (...).1970r. poczynioną przez J. L. (5) i J. L. (4) na rzecz W. Ł., który od tej chwili stał się posiadaczem samoistnym przedmiotowej nieruchomości w dobrej wierze, a po jego śmierci nieruchomość tę posiadały jego żona H. Ł. i wnioskodawczyni.

Zarządzeniem z dnia 15.10.2012r. ustanowiono dla nieznanej z miejsca pobytu uczestniczki K. M. kuratora w osobie pracownika tut. Sądu – A. K.. /k. (...)/.

Zarządzeniem z dnia (...).2013r. na podstawie art. 219 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c. połączono sprawę ze skargi E. L. o wznowienie postępowania w sprawie o dział spadku po H. Ł. i W. Ł. ze sprawą z wniosku W. J. (1) o stwierdzenie nabycia własności nieruchomości przez zasiedzenie do łącznego rozpoznania /k. (...)/.

W odpowiedzi na wniosek o stwierdzenie nabycia własności nieruchomości przez zasiedzenie uczestnik E. L. wniósł o oddalenie wniosku o zasiedzenie, oddalenie wniosku o uzupełniający dział spadku oraz o zasądzenie kosztów procesu.

Uczestnik w pierwszej kolejności podniósł, że darowizna poczyniona przez J. i J. L. (4) była nieformalna, prowadziła zatem do posiadania w złej wierze, ponadto była aktem warunkowym w zamian za opiekę nad J. L. (6), której to W. Ł. się nie podjął. Ponadto uczestnik zakwestionował samoistność posiadania W. Ł., jak i jego następców prawnych, powołując się na oświadczenia wnioskodawczyni złożone w sprawach o stwierdzenie nabycia spadku po W. Ł. i H. Ł. oraz o dział spadku po nich, z których wynika, że w skład spadku nie wchodzi gospodarstwo rolne. Ponadto uczestnik powołał się na art. 175 k.c., wskazując, iż zarówno sprawy o uwłaszczenie, jak i próba ugodowa przerwały bieg terminu zasiedzenia, jak również bieg zasiedzenia nie trwał za życia J. L. (5), bowiem w stosunku do niej W. Ł., jak i jego następcy prawni zachowywali się jak posiadacze zależni, co wynika z dowodów zawartych w aktach sprawy sygn. akt I Ns(...).

Powyższe zarzuty uczestnik powtórzył w piśmie procesowym z dnia (...).2016r. /k.(...)/.

Ostatecznie na rozprawie w dniu (...). E. L. wniósł o uwzględnienie skargi oraz oddalenie wniosku o zasiedzenie i zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego, natomiast wnioskodawczyni wniosła o oddalenie skargi i zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego oraz wniosła o stwierdzenie zasiedzenia nieruchomości w dobrej wierze i wniosła o zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Przedmiotem postępowania jest nieruchomość obejmująca działki nr (...) położona w C., dla której Sąd Rejonowy w Kolbuszowej Wydział IV Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą KW nr (...), stanowiąca grunty orne, łąki trwałe, rowy, lasy, pastwiska trwałe i użytki rolne zabudowane. Jako właściciel w/w nieruchomości figuruje w księdze wieczystej W. J. (1), a podstawą wpisu było postanowienie Sądu Rejonowego w Kolbuszowej o stwierdzeniu nabycia własności nieruchomości z dnia (...) sygn. akt I Ns (...) oraz postanowienie Sądu Rejonowego w Kolbuszowej o dział spadku z dnia 06.08.2007r. sygn. akt I Ns (...).

(...)

Pierwotnie część przedmiotowego gospodarstwa dzierżawił A. S. na podstawie umowy zawartej z J. L. (5) w dniu (...).1957r. Po A. S. gospodarstwo dzierżawił W. M. (2).

W dniu (...).1970 J. L. (5) i J. L. (4), mieszkający w (...), złożyli oświadczenie, że odstępują własność przedmiotowego gospodarstwa rolnego położonego w C. na rzecz W. Ł. zamieszkałego we wsi R., z zastrzeżeniem, że W. Ł. zobowiąże się dać utrzymanie, mieszkanie i opiekę do śmierci J. L. (6), zamieszkującej na przedmiotowym gospodarstwie. J. i J. L. (5) oświadczyli ponadto, iż w dalszym ciągu pozwalają na legitymowanie się przed wszystkimi władzami i sądami w sprawie darowanej własności w ich imieniu. Podpisy J. i J. L. (5) pod tym oświadczeniem zostały potwierdzone przez notariusza. W. Ł. oferty darowizny nie przyjął.

W dniu (...).1976r. W. Ł. uzyskał świadectwo potwierdzające przyznanie mu tytułu rolnika kwalifikowanego.

Na mocy aktu notarialnego nr (...) z dnia (...) sporządzonym w Państwowym Biurze Notarialnym ówczesny dzierżawca przedmiotowej nieruchomości -W. M. (2) nabył gospodarstwo rolne od T. i W. P. i w roku 1979 wyprowadził się z przedmiotowej nieruchomości. W tym samym roku na przedmiotową nieruchomość sprowadził się W. Ł..

/dowód: (...) W. Ł. (...) (...) (...), (...): Z. S. k. (...) R. M. (...), (...) (...) F. P. (...), D. M. (...), K. P. (...), G. M. (1) (...), C. M. (1) (...), (...) /

O tej chwili przedmiotowym gospodarstwem władali W. Ł. i H. Ł., a po ich śmierci wnioskodawczyni W. J. (1). W latach 80. XX w. rozpoczęli oni budowę domu murowanego na obecnej działce (...), której właścicielem była J. L. (5). W okresie tym rodzina Ł. i rodzina L. pozostawała ze sobą w stałym kontakcie, a J. L. (5) przekazywała W. Ł. pieniądze na utrzymanie gospodarstwa, którego właścicielem się czuła. Wnioskodawczyni W. J. (1) listownie informowała o zarządzie gospodarstwem, pytała o zgodę na wynajem pomieszczeń osobom trzecim, jak też kilkakrotnie pytała czy decyzja w sprawie sprzedaży gospodarstwa przez rodzinę L. została podjęta i informowała o chęci jego kupna.

/dowód:(...): T. W. (...), Z. S. (...) B. F. (...) (...) (...) F. P. (...), D. M. (...) K. P. (...) G. M. (1) (...), C. M. (2) (...) S. R. (1) (...) J. L. (5) (...) (...)

Pozwem z dnia (...).1995r. H. Ł. i W. J. (1) domagały się przeniesienia prawa własności przez zabudowę nieruchomości położonej w C., składającej się z działki nr (...). Działka ta była własnością J. L. (5) i K. M.. H. Ł. i W. J. (1) chciały wykupić od J. L. (5) i K. M. działkę nr (...), lecz J. L. (5) nie wyraziła zgody, a K. M. nie była znana z miejsca zamieszkania i pobytu. W toku tego postępowania wnioskodawczyni oświadczyła, że w roku 1979 W. Ł. i H. Ł. przenieśli się do C., na przedmiotową nieruchomość, natomiast budowa domu rozpoczęła się w roku 1985-1986. W. J. (1) miała świadomość, że stan prawny nieruchomości nie jest uregulowany. J. L. (5) oświadczyła wtedy, że nie zgodziła się na wybudowanie domu przez W. Ł. na należącej do niej nieruchomości, a dokonane zostało to bez jej zgody. Wyrokiem z dnia (...).1995r. Sąd Rejonowy w Kolbuszowej Wydział I Cywilny nakazał J. L. (5) i K. M. złożenie oświadczenia woli w formie aktu notarialnego przenoszącego prawo własności nieruchomości położonej w C., a oznaczonej jako działka nr (...) na rzecz H. Ł. i W. J. (1) po ½ części w terminie dwóch tygodni od daty uprawomocnienia się wyroku za zapłatą ceny 5.600,00 zł, a jeśli oświadczenie takie nie zostanie złożone w terminie wyznaczonym, prawo własności działki nr (...) przejdzie na rzecz H. Ł. i W. J. (2) z samej mocy wyroku, a wyrok ten stanowić będzie tytuł ujawnienia prawa na rzecz strony powodowej, w stosunku wcześniej orzeczonym w księdze wieczystej, za spełnieniem świadczenia wzajemnego.

/dowód:(...) J. L. (5) (...) /

W toku postępowania o stwierdzenie nabycia spadku po W. Ł. sygn. akt I Ns (...) wnioskodawczyni złożyła zapewnienie spadkowe, iż w skład spadku po zmarłym W. Ł. nie wchodzi gospodarstwo rolne.

/ dowód: (...)/

W toku postępowania o stwierdzenie nabycia spadku po H. Ł. sygn. akt I (...) wnioskodawczyni złożyła zapewnienie spadkowe, iż w skład spadku po zmarłej H. Ł. nie wchodzi gospodarstwo rolne.

/dowód: (...)

W dniu (...).2003r. wnioskodawczyni zażądała zgodnego działu spadku i zniesienia współwłasności po H. Ł. i W. Ł.. W toku tego postępowania wnioskodawczyni oświadczyła, że w skład masy spadkowej po W. Ł. wchodzi jedynie ciągnik rolniczy marki U. (...), a w skład masy spadkowej po H. Ł. wchodzi ½ części budynku mieszkalnego murowanego położonego w C. na działce nr (...) o pow. 16 arów. Postanowieniem z dnia (...).2004r. sygn. akt I Ns (...) Sąd Rejonowy w Kolbuszowej Wydział I Cywilny stwierdził, iż przedmiotem działu spadku po W. Ł. i H. Ł. jest ciągnik rolniczy marki U. (...) i udział H. Ł. w ½ części w prawie własności nieruchomości położonej w C., a stanowiącej działkę ewidencyjną nr (...) o łącznej wartości 30.000,00 zł i dokonał działu spadku i zniesienia współwłasności w ten sposób, że całą masę spadkową przyznał na wyłączną własność W. J. (1).

/dowód: (...)/

Postanowieniem z dnia (...).2006r. Sąd Rejonowy w Kolbuszowej Wydział I Cywilny sygn. akt I Ns (...), na skutek wniosku W. J. (1) o stwierdzenie nabycia własności nieruchomości przez zasiedzenie, stwierdził, że W. Ł. z dniem (...).1971r. w całości nabył własność nieruchomości położonej w C., a stanowiącej działki ewidencyjne o numerze: (...), (...) o powierzchni 1,1686 ha objętej L. (...). C. w miejsce J. L. (5) i K. M. oraz działki ewidencyjne numer (...) łącznego obszaru 3,9748 ha. Wskutek skargi uczestnika E. L. o wznowienie postępowania, Sąd Rejonowy w Kolbuszowej Wydział I Cywilny postanowieniem z dnia(...).2011r. sygn. akt I Ns (...) zmienił postanowienie z dnia (...).2006r., sygn. akt I Ns (...) w ten sposób, że stwierdził, ze J. L. (4) oraz J. L. (5) stali się z dniem (...).1971r. właścicielami nieruchomości składającej się z działek nr (...) o łącznej powierzchni 1,1686 ha położonej w C. objętej L. (...). C. oraz nieruchomości składającej się z działek nr (...) o łącznej powierzchni 3,9748 ha położonej w C. w całości na prawach ustawowej wspólności małżeńskiej.

/dowód: (...)/

W dniu (...).2008r. uczestnik E. L. wniósł o zawezwanie W. J. (1) i R. J. do wydania nieruchomości położonej w C. i oznaczonej jako działki nr (...). Na rozprawie w dniu (...).2009r. W. J. (1) i R. J. oświadczyli, że postępowanie o wznowienie postępowania w sprawie o stwierdzenie nabycia własności nie zostało jeszcze zakończone prawomocnym wyrokiem i wobec powyższego strony nie widzą możliwości zawarcia ugody.

(...)

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił w oparciu o wskazane dowody z dokumentów, jak również w oparciu o zeznania świadków T. W., Z. S., B. F., R. M., (...), F. P., D. M., K. P., G. M. (1), C. M. (1) i S. R. (1).

Należy wskazać, że świadkowie ci są w osobami obcymi dla stron, a zatem bezpośrednio nie zainteresowanymi w sprawie. Posiadają informacje mające znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy, bowiem zamieszkiwali w sąsiedztwie przedmiotowego gospodarstwa rolnego położonego w C., pamiętają rodzinę L., dzierżawców przedmiotowego gospodarstwa, a także znali W. Ł.. Zeznania świadków są logiczne i w zasadzie spójne, a także korespondują z pozostałym materiałem dowodowym w postaci dokumentów, w tym orzeczeń Sądu w sprawie sygn. akt I Ns (...).

Świadkowie zgodnie zeznali, że W. Ł. przeprowadził się do C. na przedmiotowe gospodarstwo w roku 1979, w tym samym roku, w którym wyprowadził się uprzedni dzierżawca W. M. (2) (tak Z. S., R. M., J. K. (1), F. P., D. M., K. P., G. M. (1), C. M. (1)). Świadkowie byli również w zasadzie zgodni co do faktu, iż J. L. (5) przez cały okres od objęcia gospodarstwa przez W. Ł. czuła się jego właścicielem i przekazywała na jego utrzymanie środki pieniężne, a W. Ł. miał świadomość, że jedynie włada nieruchomością, która nie jest jego własnością (tak T. W., Z. S., J. K. (1), F. P., D. M., K. P., G. M. (1), C. M. (1), S. R. (2)).

Przy ustalaniu powyższego stanu faktycznego Sąd nie dał wiary zeznaniom świadków G. P., M. A., A. Ś., J. H., E. Ł., Z. J., K. L., G. M. (2), p. (...) S., J. K. (2), R. J., H. R. i A. G. bowiem ich zeznania nie wytrzymały konfrontacji z zeznaniami w/w świadków, którym Sąd dał wiarę, jak również nie korelowały z pozostałym materiałem dowodowym zgromadzonym w toku postępowania.

Wniosek o przesłuchanie wnioskodawczyni i uczestnika w charakterze stron Sąd oddalił z uwagi na fakt, że materiał dowodowy zgromadzony dotychczas był wystarczający do poczynienia ustaleń faktycznych istotnych z punktu widzenia przedmiotowego postępowania.

Sąd zważył, co następuje:

Rozpoznając przedmiotową sprawę w pierwszej kolejności Sąd odniósł się do skargi E. L. o wznowienie postępowania w sprawie o dział spadku po H. Ł. i W. Ł. sygn. akt I Ns (...), zakończonego postanowieniem z dnia 06.08.2007r.

Swoje żądanie skarżący opierał na art. 524 § 1 i § 2 k.p.c. w zw. z art. 401 pkt 2 k.p.c. i art. 403 § 2 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c.

Zgodnie z brzmieniem art. 524 § 1 k.p.c. uczestnik postępowania może żądać wznowienia postępowania zakończonego prawomocnym postanowieniem orzekającym co do istoty sprawy, jednakże wznowienie postępowania nie jest dopuszczalne, jeżeli postanowienie kończące postępowanie może być zmienione lub uchylone. Zainteresowany, który nie był uczestnikiem postępowania zakończonego prawomocnym postanowieniem orzekającym co do istoty sprawy, może żądać wznowienia postępowania, jeżeli postanowienie to narusza jego prawa. W takim wypadku stosuje się przepisy o wznowieniu postępowania z powodu pozbawienia możności działania (§ 2).

Przepis art. 401 k.p.c. stanowi, że można żądać wznowienia postępowania z powodu nieważności: 1) jeżeli w składzie sądu uczestniczyła osoba nieuprawniona albo jeżeli orzekał sędzia wyłączony z mocy ustawy, a strona przed uprawomocnieniem się wyroku nie mogła domagać się wyłączenia; 2) jeżeli strona nie miała zdolności sądowej lub procesowej albo nie była należycie reprezentowana bądź jeżeli wskutek naruszenia przepisów prawa była pozbawiona możności działania; nie można jednak żądać wznowienia, jeżeli przez uprawomocnieniem się wyroku niemożność działania ustała lub brak reprezentacji był podniesiony w drodze zarzutu albo strona potwierdziła czynności procesowe.

Natomiast wg art. 403 § 2 k.p.c. można również żądać wznowienia w razie późniejszego wykrycia prawomocnego wyroku, dotyczącego tego samego stosunku prawnego, albo wykrycia takich okoliczności faktycznych lub środków dowodowych, które mogłyby mieć wpływ na wynik sprawy, a z których strona nie mogła skorzystać w poprzednim postępowaniu.

Należy zaznaczyć, że rozstrzygnięcie skargi uzależnione jest od rozwiązania podstawowej kwestii natury prawno-procesowej, a to modelu skargi o wznowienie postępowania. Skarga o wznowienie postępowania jest bowiem środkiem prawnym o mieszanym charakterze łączącym pozew/wniosek (czyli pismo inicjujące nową sprawę) ze środkiem zaskarżenia skierowanym przeciwko prawomocnemu orzeczeniu sądu, nadzwyczajnym środkiem prawnym o limitowanych podstawach określonych w art. 401, 401 ¹ , i art. 403 k.p.c. Wniesienie skargi inicjuje dwufazowe postępowanie, w którym w pierwszej kolejności Sąd bada dopuszczalność skargi o wznowienie (w zależności od wyniku tej kontroli następuje zwrot skargi lub na podstawie art. 410 k.p.c. jej odrzucenie), a w dalszej kolejności po przesądzeniu jej dopuszczalności, rozpoznaje ją merytorycznie i wydaje stosowne rozstrzygnięcie.

Wobec powyższego należało w pierwszej kolejności rozważyć dopuszczalność przedmiotowej skargi o wznowienie postępowania.

Odnosząc się do powołanych przez skarżącego przepisów dotyczących wznowienia postępowania, należy wskazać iż z całą pewnością E. L. nie był stroną postępowania, którego wznowienia żąda, gdyż postępowanie w sprawie sygn. akt I Ns (...) dotyczyło działu spadku po H. Ł. i W. Ł., których spadkobiercą nie był skarżący. Zważyć należy bowiem, iż w postepowaniu działowym legitymacja do zgłoszenia wniosku przysługuje jedynie: każdemu spadkobiercy (art. 1037 § 1 k.c.), chyba, że został uznany za niegodnego dziedziczenia (art. 928 k.c.), odrzucił spadek (art. 1012 k.c.) lub zrzekł się dziedziczenia (art. 1048 k.c.) albo zbył należny mu udział w spadku (art. 1053 k.c.) - nabywcy udziału spadkowego (art. 1053 k.c.) oraz wierzycielowi spadkobiercy z mocy zajęcia jego praw; nie przysługuje natomiast nabywcy udziału w konkretnym przedmiocie należącym do spadku (por. orzeczenie SN z dnia 27.05.1949r., Wa.C. 36/49, (...) 1950, nr 1, s. 60, uchwała SN z dnia 10.12.1969r. III CZP 91/69, OSNCP 1970, nr 6, poz. 107).

Jak już wyżej wskazano, zainteresowany, który nie był uczestnikiem postępowania zakończonego prawomocnym postanowieniem co do istoty sprawy wnosi skargę na podstawie art. 524 § 2 k.p.c. Obowiązany jest wykazać, że posiada przymiot zainteresowanego w rozumieniu art. 510 § 1 k.p.c. oraz kumulatywnie dwie przesłanki wznowienia - brak uczestniczenia bez własnej winy w pierwotnym postępowaniu i naruszenie orzeczeniem jego praw rozumianych jako uprawnienia o charakterze materialnoprawnym, a nie proceduralnym. (por. postanowienie SN z dnia 04.04.2014r., II CSK 374/13, LEX nr 1480160, uchwała SA z dnia 18.12.1974r., III CZP 88/74, OSNCP 1976, nr 1, poz. 4). Ze względu na niebezpieczeństwo destabilizacji stosunków prawnych w następstwie wzruszania prawomocnych orzeczeń, przepis art. 524 § 2 k.p.c., powinien być stosowany ściśle zarówno w zakresie oceny, czy zainteresowany rzeczywiście został pozbawiony możności działania, jak i co do tego, czy orzeczenie rzeczywiście narusza jego prawo. Skarga o wznowienie postępowania nie służy korygowaniu wszelkich nieprawidłowych orzeczeń, lecz zmierza do wyeliminowania z obrotu prawnego prawomocnego orzeczenia zapadłego w postępowaniu, które dotknięte jest określonymi przez ustawę wadliwościami. Wystąpienie z taką skargą nie może być uznane za czynności zmierzające do "dochodzenia" czy "zaspokojenia" roszczenia.

Zgodnie z art. 510 § 1 k.p.c. zainteresowanym w sprawie jest każdy, czyich praw dotyczy wynik postępowania, może on wziąć udział w każdym stanie sprawy aż do zakończenia postępowania w drugiej instancji. Jednakże niewzięcie przez zainteresowanego udziału w sprawie rozpoznawanej w postępowaniu nieprocesowym nie powoduje nieważności postępowania. (por. postanowienie SN z dnia 17.02.2016r., III CSK 61/15, LEX nr 2043744, uchwała SN z dnia 20.04.2010r., III CZP 112/09, OSNC 2010/7-8/98, Prok. i Pr.-wkł. (...)).

Okoliczności niniejszej sprawy wskazują, że skarżący w sprawie sygn. akt I Ns (...), w której domagał się wznowienia postępowania, nie mógł być traktowany jako osoba zainteresowana w rozumieniu art. 510 § 1 k.p.c. Status taki ma jedynie osoba, której praw dotyczy wynik postępowania bądź to bezpośrednio bądź pośrednio. Samo powoływanie się na fakt, iż skarżący jest współwłaścicielem nieruchomości będących przedmiotem działu spadku po W. Ł., nie daje mu przymiotu osoby zainteresowanej w sprawie w rozumieniu art. 510 § 1 k.p.c. i nie stwarza podstaw do wznowienia. Zważyć bowiem należy, że w czasie orzekania, skarżący nie legitymował się tytułem własności do działek będących przedmiotem działu, gdyż w obrocie prawnym pozostawało postanowienie z dnia (...).2006r. sygn. akt I Ns (...) stwierdzające nabycie własności przedmiotowych działek przez W. Ł. z dniem 04.11.1971r. w całości.

Odnośnie wskazanej przez skarżącego podstawy wznowienia z art. 403 § 2 k.p.c. wskazać należy, że podstawą wznowienia nie może być każda nowa okoliczność, lecz tylko taka, która dotyczy przedmiotu sporu, istniała już w trakcie zakończonego postępowania i nie została wówczas przytoczona, gdyż była stronie nieznana i miała dla niej wtedy charakter nieujawnialny. Natomiast nowy środek dowodowy, w znaczeniu tego przepisu, to dowody wykryte, a więc takie, które istniały już w czasie trwania prawomocnie zakończonego postępowania, z których strona nie mogła skorzystać, gdyż były dla niej nieznane i wówczas nieujawnione. Niewiedza strony o środkach dowodowych musi wynikać z przyczyn obiektywnych, niezależnych od niej, a nie z zaniechania działania w trakcie postępowania. Podstawą wznowienia nie może być środek dowodowy powstały dopiero po uprawomocnieniu się orzeczenia, którego dotyczy skarga o wznowienie postępowania (por. postanowienie SN z dnia 25.08.2016r., sygn. akt V CZ 44/16, LEX nr 2116800). W ten sam sposób należy rozumieć późniejsze wykrycie prawomocnego wyroku, dotyczącego tego samego postępowania. Wyrok (postanowienie) ten musi istnieć już w czasie trwania prawomocnie zakończonego postępowania w sprawie, której dotyczy skarga o wznowienie, co w przedmiotowej sprawie nie miało miejsca.

Wobec powyższego, brak wykazania w skardze o wznowienie postępowania, że wynik postępowania sygn. akt I Ns (...) dotyczył praw skarżącego powoduje, że skargę należy traktować jako pochodzącą od osoby nielegitymowanej, a skarga taka jest skargą niedopuszczalną i podlega odrzuceniu, co znajduje odzwierciedlenie w pkt I sentencji postanowienia.

Niezależnie od powyższego, w ocenie Sądu postanowienie w przedmiocie działu spadku po W. Ł. nie narusza również praw skarżącego, bowiem jego prawa chroni roszczenie o uzgodnienie księgi wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym uregulowane w art. 10 § 1 ustawy z dnia 06.07.1982r. o księgach wieczystych i hipotece (Dz.U. 2016r., poz. 790 t.j.). Jak ustalono w toku niniejszego postępowania, na chwilę obecną w księdze wieczystej KW nr (...) prowadzonej dla nieruchomości składającej się z działek nr: (...) wpisana jako właściciel jest wnioskodawczyni W. J. (1), a podstawą tego wpisu było postanowienie z dnia (...).2007r., którym dokonano działu spadku po W. Ł.. Podstawą w/w orzeczenia działowego było postanowienie z dnia (...).2006r. sygn. akt I Ns(...), które zostało jednak zmienione postanowieniem z dnia (...).2011r., sygn. akt I Ns (...). Wobec powyższego, skarżący dysponując w/w postanowieniem z dnia (...).2011r., stwierdzającym, że J. i J. L. (4) nabyli własność przedmiotowych działek z dniem 04.10.1971r. oraz prawomocnym postanowieniem o stwierdzeniu nabycia spadku po J. i J. L. (4), ma możliwość ochrony swoich praw poprzez roszczenie przewidziane w art. 10 § 1 ustawy o księgach wieczystych i hipotece.

Odnosząc się natomiast do wniosku W. J. (1) o zasiedzenie własności nieruchomości zważyć należy, że zgodnie z art. 172 k.c., posiadacz nieruchomości niebędący jej właścicielem nabywa własność, jeżeli posiada nieruchomość nieprzerwanie od lat dwudziestu jako posiadacz samoistny, chyba że uzyskał posiadanie w złej wierze. Po upływie lat trzydziestu posiadacz nieruchomości nabywa jej własność, choćby uzyskał posiadanie w złej wierze.

Wobec powyższego, warunkiem nabycia własności nieruchomości przez zasiedzenie jest po pierwsze samoistne jej posiadanie, a po drugie upływ czasu.

Posiadanie nieruchomości prowadzące do zasiedzenia musi być posiadaniem samoistnym i nieprzerwanym. Posiadanie samoistne charakteryzuje się tym, że posiadacz włada rzeczą w takim zakresie, jak to czyni właściciel, wykorzystując taką faktyczną możliwość władania rzeczą, do jakiej właściciel jest uprawniony (orzeczenie SN z dnia 07.05.1986r., III CRN 60/86, LexPolonica nr 302064, OSNCP 1987, nr 9, poz.138). Tylko ten, kto włada faktycznie rzeczą z zamiarem władania dla siebie, jest jej posiadaczem samoistnym; wola ta nie może być ukryta – chodzi tu o jawny dla otoczenia, niedwuznacznym zamiar.

Drugą, obok posiadania, przesłanką zasiedzenia jest upływ czasu wymagany przepisami kodeksu cywilnego, bowiem samo władanie nieruchomością nie jest wystarczające do jej zasiedzenia. Czas niezbędny do stwierdzenia zasiedzenia nieruchomości uzależniony jest od kwalifikacji posiadania samoistnego według dobrej lub złej wiary posiadacza.

W przypadku stwierdzenia braku którejkolwiek z wyżej wskazanych przesłanek niemożliwym jest uznanie, że doszło do nabycia przez posiadacza własności nieruchomości przez zasiedzenie. Na wnioskodawcy spoczywa zatem obowiązek wykazania powyższych przesłanek warunkujących stwierdzenie nabycia własności przez zasiedzenie, bowiem jakiekolwiek wątpliwości przemawiają na korzyść właściciela.

Zaznaczyć należy również, iż Kodeks cywilny, który wszedł w życie z dniem 1 kwietnia 1965r. wprowadzał w przepisie art. 172 k.c. termin zasiedzenia przy dobrej wierze – 10 lat, przy złej wierze – 20 lat i terminy te obowiązywały do zmiany art. 172 k.c., wprowadzonej ustawą z dnia 28.07.1990r. o zmianie ustawy – Kodeks cywilny (Dz. U. nr 55, poz. 321 ze zm.), na mocy której terminy te wynoszą obecnie 20 i 30 lat. Krótsze terminy - 10 i 20 lat –stosuje się, gdy zasiedzenie nastąpiło przed wejściem w życie w/w noweli, tj. przed dniem 01.10.1990r.

Przepisy k.c. nie określają początku terminu zasiedzenia. Zgodnie z art. 175 k.c. mają w tym zakresie odpowiednie zastosowanie przepisy o przedawnieniu (art. 120 k.c.). Stosując odpowiednio ten przepis należy stwierdzić, że bieg terminu zasiedzenia zaczyna się od dnia, w którym osoba niebędąca właścicielem rzeczy stała się posiadaczem samoistnym. Wobec tego początek biegu terminu zasiedzenia jest zbieżny z momentem uzurpowania sobie przez posiadacza cudzego prawa własności.

Przenosząc wszystkie powyższe rozważania prawne na grunt niniejszej sprawy stwierdzić należy, iż W. Ł. nie nabył własności nieruchomości obejmującej działki nr (...) przez zasiedzenie z przyczyn następujących.

Po pierwsze, wobec faktu, że W. Ł. nie przyjął oferty darowizny poczynionej w roku 1970 przez J. i J. L. (5), a jedynie później – w roku 1979 – sprowadził się na przedmiotowe gospodarstwo, rzeczą wnioskodawczyni było wykazanie, że objął je w posiadanie samoistne, czego wykazać nie zdołała.

Jak wynika ze zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego, objęcie w posiadanie przedmiotowych działek przez W. Ł. było objęciem ich w posiadanie zależne, nie zaś samoistne.

Z dokumentów zalegających w aktach sprawy sygn. akt I Ns (...), dopuszczonych jako dowód w niniejszej sprawie, w szczególności listów pisanych przez W. J. (1) do rodziny L. w latach 1989, 1996 i 1997, pełnomocnictw udzielonych przez J. L. (5), i ich odwołań, a także pozwolenia budowalnego i fotografii wynika, że W. Ł. nigdy nie czuł się właścicielem przedmiotowych działek. Właścicielem czuła się zawsze J. L. (5), a następnie jej następcy prawni. We wspomnianych listach wnioskodawczyni zdawała rodzinie L. sprawę z zarządu nad gospodarstwem, pytała o możliwość wynajęcia pomieszczeń osobom trzecim, a nawet kilkakrotnie wyraziła chęć zakupu przedmiotowych działek. Nie mogło ujść uwadze Sądu również to, iż w toczących się uprzednio przez tut. Sądem sprawach sygn. akt I C (...), I Ns (...), I Ns (...) oraz I Ns (...) wnioskodawczyni w żaden sposób nie kwestionowała posiadania zależnego W. Ł., a w późniejszym czasie swojego i matki H. Ł., przyznając wręcz, że ma świadomość, iż stan prawny nieruchomości nie jest uregulowany i że W. Ł. nigdy nie był właścicielem przedmiotowej nieruchomości, choćby poprzez oświadczenie, że w skład spadku po nim nie wchodzi gospodarstwo rolne.

Posiadanie zależne W. Ł. potwierdziły nadto zaznania świadków, z których wynika, że W. Ł. nie manifestował otoczeniu swojego samoistnego, właścicielskiego władztwa nad nieruchomością, przyznając wręcz, że właścicielem jest J. L. (5), jak również zapadłe już wcześniej orzeczenia Sądów w sprawie sygn. akt I Ns (...).

Powyższe wskazuje w sposób ewidentny, że posiadanie od chwili objęcia było posiadaniem stricte zależnym, opartym na stosunku obligacyjnym nie zaś samoistnym, własnościowym. Ktoś, kto jest przekonany, iż obejmuje nieruchomość w posiadanie właścicielskie nie domaga się od nikogo wyrażenia zgody na konkretny, wnioskowany sposób jej zagospodarowania czy nie występuje z propozycją nabycia nieruchomości. Z powyższych zaś dowodów w postaci dokumentów i zeznań świadków wynika zdaniem Sądu bezsprzecznie, iż po stronie W. Ł. nie było woli posiadania nieruchomości objętej niniejszym wnioskiem jak właściciel, a więc traktowania siebie jak właściciela nieruchomości. Korzystał z niej w ramach uzgodnień rodzinnych, co nie oznacza posiadania samoistnego w rozumieniu art. 172 k.c.

Z powyższych okoliczności faktycznych wynikała jedynie wola korzystania z tejże nieruchomości za zgodą jej prawnego dysponenta i w ramach udzielonej przez niego zgody, a więc wola bycia jej posiadaczem zależnym, nie zaś właścicielem.

Reasumując powyższe, Sąd stanął na stanowisku, że skoro objęcie w posiadanie nieruchomości przez W. Ł. było objęciem w posiadanie zależne, nie doszło tym samym w ogóle do objęcia nieruchomości w posiadanie samoistne, stąd też nie zaczął biec termin zasiedzenia.

Na marginesie wskazać należy, iż twierdzenie wnioskodawczyni, że W. Ł. objął przedmiotową nieruchomość w posiadanie samoistne i to w dobrej wierze, jest oczywiście bezpodstawne. Wywiedzenie takiego wniosku z powyższego stanu faktycznego byłoby wręcz absurdalne. Dobrą wiarę wnioskodawczyni uzasadniała poczynioną w roku 1970 darowizną, jednak jak już wskazano wyżej, oferta ta nie została przez W. Ł. przyjęta. Darowizna ta była jedynie ofertą, nie zaś samym aktem przenoszącym własność nieruchomości, chociażby ze względu na brak przewidzianej ku temu formy umowy darowizny – aktu notarialnego. Brak jest podstaw do powoływania się w takiej sytuacji na dobrą wiarę, bowiem zgodnie z utrwalonym orzecznictwem objęcie nieruchomości w posiadanie bez zachowania właściwej dla przeniesienia własności formy, nie jest objęciem w posiadanie w dobrej wierze nawet wówczas, gdy nieformalny nabywca nieruchomości za nią zbywcy zapłacił. Nie jest w takim rozumieniu dobrą wiarą ani niedbalstwo, ani niedopatrzenie czy też niefrasobliwość posiadacza, samo tylko jego przeświadczenie, że jest właścicielem nieruchomości bez względu na okoliczności zewnętrzne i bez usprawiedliwienia wynikającego z obiektywnie istniejących, zewnętrznych uwarunkowań. Krótko mówiąc od każdego rozsądnego człowieka wymaga się, by wiedział, że przeniesienie własności nieruchomości dla swej skuteczności wymaga właściwej formy tj. aktu notarialnego, decyzji administracyjnej bądź orzeczenia sądowego. Dopiero gdy okaże się, że ze względu na wadliwość tych dokumentów w świetle prawa nie doszło do przeniesienia własności można przyjąć, że posiadanie przez nabywcę zostało objęte w dobrej wierze.

Co więcej, powoływanie się na rzekomą darowiznę z roku 1970 poczynioną przez J. i J. L. (4) w świetle tego, że zostało stwierdzone z dniem 04.11.1971r. uwłaszczenie na rzecz J. i J. L. (4) i w świetle orzeczeń Sądów w sprawie sygn. akt I Ns (...) jest absolutnie bezzasadne.

Wobec powyższego brak jest podstaw do przyjęcia, że w niniejszej sprawie zachodziłaby dobra wiara po stronie W. Ł., zatem termin zasiedzenia upłynąłby dopiero po 30 latach od chwili objęcia nieruchomości w posiadanie samoistne. Krótsze terminy - 10 i 20 lat – stosuje się bowiem, gdy zasiedzenie nastąpiłoby przed wejściem w życie noweli Kodeksu cywilnego, tj. przed dniem 01.10.1990r., co w świetle powyższego nie miałoby miejsca. W niniejszej sprawie datą, od jakiej mógłby być liczony ewentualny bieg terminu zasiedzenia, gdyby zostało wykazane samoistne posiadanie jest rok 1979, w którym to W. Ł. wraz z rodziną sprowadził się do C., więc jego termin upłynąłby w 2009r. Nawet przyjmując w takiej sytuacji jako podstawę art. 176 § 1 i § 2 k.c. i doliczając okres posiadania W. Ł. do okresu posiadania wnioskodawczyni, doszłoby do przerwania biegu zasiedzenia.

Zgodnie bowiem z art. 175 k.c. do biegu zasiedzenia stosuje się odpowiednio przepisy o biegu przedawnienia roszczeń. W świetle przepisu art. 123 § 1 k.c. bieg przedawnienia przerywa się: 1) przez każdą czynność przed sądem lub innym organem powołanym do rozpoznawania spraw lub egzekwowania roszczeń danego rodzaju albo przed sądem polubownym, przedsięwziętą bezpośrednio w celu dochodzenia lub ustalenia albo zaspokojenia lub zabezpieczenia roszczenia; 2) przez uznanie roszczenia przez osobę, przeciwko której roszczenie przysługuje; 3) przez wszczęcie mediacji. Po każdym przerwaniu przedawnienia biegnie ono na nowo (art. 124 § 1 k.c.). W razie przedawnienia przez czynność w postępowaniu przed sądem lub innym organem powołanym do rozpoznawania spraw lub egzekwowania roszczeń danego rodzaju albo przed sądem polubownym albo przez wszczęcie mediacji, przedawnienie nie biegnie na nowo, dopóki postępowanie to nie zostanie zakończone (art. 124 § 2 k.c.).

W niniejszej sprawie z całą pewnością ewentualny bieg zasiedzenia zostałby przerwany, bowiem w dniu (...).2008r. uczestnik E. L., jako współwłaściciel przedmiotowych działek złożył wniosek o zawezwanie wnioskodawczyni W. J. (1) i R. J. do próby ugodowej.

Z wszystkich tych powodów, w oparciu o wskazane wyżej przepisy Sąd uznał, że
w niniejszej sprawie nie zaszły warunki do nabycia własności przedmiotowej nieruchomości przez W. Ł. w drodze zasiedzenia, czego konsekwencją było orzeczenie zgodne z pkt II sentencji uzasadnianego niniejszym postanowienia.

Z uwagi na to, iż w toku postępowania ustanowiono kuratora w osobie pracownika tut. Sądu – A. K. dla nieznanej z miejsca pobytu uczestniczki K. M., na podstawie § 3 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 sierpnia 1982r. w sprawie stawek, warunków przyznawania i wypłaty ryczałtu przysługującego sędziom i pracownikom sądowym za dokonanie oględzin oraz stawek należności kuratorów w związku z § 8 pkt 1 w zw. z § 6 pkt 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu Sąd przyznał kuratorowi kwotę 600,00 zł tytułem wynagrodzenia, o czym orzekł jak w pkt III sentencji postanowienia.

O kosztach postępowania Sąd orzekł w oparciu o art. 520 § 1 k.p.c.

Sędzia Sądu Rejonowego

Jerzy Czownicki

ZARZĄDZENIE

1.  (...)

2.  K.. (...)

K., (...)

(...)